تحریم دارویی ایران، تحریم اقتصادی یا تحریم از زندگی؟
علی رغم اینکه داروها معاف از تحریم هستند. اما وجود برخی دیگر از تحریم‌ها، تولیدکنندگان دارو در ایران را با چالش‌های زیادی مواجه کرده‌است.
جزئیات چگونگی تحریم دارویی ایران
با وجود اینکه کالاهای بشردوستانه معاف از تحریم هستند. اما وجود برخی دیگر از تحریم‌ها همچون تحریم‌های بانکی و معاملاتی، تولیدکنندگان دارو در ایران را با چالش‌های زیادی مواجه کرده‌است.
محدودیت‌های پرداخت برای دارو یا تجهیزات، علاوه بر مشکلات ارسال کالا به ایران،دسترسی سریع و گسترده به این کالای بشردوستانه را دشوارتر کرده‌است.
بخشی که بیش از همه با این محدودیت‌ها در معرض خطر قرار گرفته است. تمامی این موانع از یک سو، ترس شرکت‌های دارویی و تجهیزاتی از فروش به ایران در سوی دیگر.
به سراغ یک کارخانه تولید دارو در شهر تورنتو می‌رویم، او می‌گوید بسیار علاقمند ارسال کالا به ایران است. اما بیم آن را دارد که در لیست سیاه شرکت‌های ایالات متحده قرار بگیرد و دیگر نتواند کالاهای خود را به ایالات متحده امریکا ارسال کند. جدای از این موضوع؛ مسئله جابجایی پول و ساختار بانکی و مالیاتی خود حدیث دیگری است که عملا انجام این امور را از مجاری قانونی و رسمی غیر ممکن میکند.
از اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۹۷ که «دونالد ترامپ» پس از ترک توافق هسته‌ای، برخی تحریم‌ها علیه ایران را ازسر گرفت. بخش‌های مختلف حتی «دارو و درمان» نیز از این تحریم‌های ظالمانه در امان نماند.
تحریم‌های آمریکا در دوران ترامپ، موجب گردید که ایران از دیوان بین‌المللی دادگستری درخواست نماید که قرار موقتی را با توجه به آثار مخرب، زیان‌بار و جبران‌ناپذیر این تحریم‌های یک‌جانبه که نقض صریح مفاد و ترتیبات عهدنامه ۱۹۵۵ بین دو کشور نیز به شمار می‌آیند، صادر نماید.
براین اساس قضات دیوان لاهه به‌اتفاق آرا با اعلام اینکه صلاحیت رسیدگی به شکایت ایران از آمریکا به سبب نقض عهدنامه مودت و روابط اقتصادی و حقوق کنسولی سال ۱۹۵۵ بین دو کشور را دارند، رأی به لغو تحریم‌های دارویی، غذایی، بشردوستانه و هوایی آمریکا علیه ایران دادند.
اما آنچه تاکنون مشاهده‌شده است، تمرّد آمریکا از اجرای این دستور دیوان بوده است. چنانچه گزارش نهادهای داخل ایران و نهادهای حقوق بشری و بین‌المللی، از نقش تحریم‌های آمریکا در ایجاد اخلال درروند و سیستم درمانی ایران حکایت دارد. گرچه دولت آمریکا مدعی است که تحریم‌ها شامل تجهیزات درمانی و دارویی نبوده و مانع از ارسال کمک به ایران در زمینه پزشکی نیست. دولت آمریکا مدعی است که تحریم‌ها شامل تجهیزات درمانی و دارویی نبوده و مانع از ارسال کمک به ایران در زمینه پزشکی نیست.
دیدبان حقوق بشر
دیدبان حقوق بشر به این نتیجه رسیده است که وضعیت اقتصادی کنونی، باوجود معافیت‌های بشردوستانه، مسبب آسیب‌هایی نالازم برای شهروندان ایرانی مبتلابه مجموعه‌ای از بیماری‌ها و شرایط پزشکی است. بعضی از کسانی که بیش از دیگران تحت تأثیر قرارگرفته‌اند، ایرانیانی هستند که بیماری‌های نادر و یا شرایطی دارند که نیازمند درمان و مراقبت ویژه هستند. و از دسترسی به داروها و لوازمی ناتوان هستند که پیش‌ازاین در دسترس بوده‌اند. این شامل کودکان دارای سرطان خون، بیماری پروانه‌ای (بیماری‌ای که منجر به پوست حساس و تاول‌زده می‌شود)، یا صرع، یا افرادی می‌شود که در اثر قرار گرفتن در معرض سلاح‌های شیمیایی در جنگ ایران-عراق دچار جراحت‌های چشمی مزمن هستند. و افراد مبتلابه بیماری‌های نادر که نیازمند داروهای وارداتی برای درمانشان هستند با سختی فزاینده‌ای در دسترسی یا تکمیل درمانشان روبه‌رو هستند.
کارزار فشار حداکثری
پس از ترک توافق هسته‌ای، برخی تحریم‌ها علیه ایران را ازسر گرفت، بخش‌های مختلف حتی «دارو و درمان» نیز از این تحریم‌ها در امان نماند. تشدید تحریم ذیل کارزار «فشار حداکثری» که در دولت «جو بایدن» نیز تداوم یافته، حتی بیماران صعب‌العلاج همچون افراد مبتلا به سرطان را با مشکل مواجه کرده و از نگاه جهان دور نمانده است.
با وجود اینکه کالاهای بشردوستانه معاف از تحریم هستند اما وجود برخی دیگر از تحریم‌ها همچون تحریم‌های بانکی و معاملاتی، تولیدکنندگان دارو در ایران را با چالش‌های زیادی مواجه کرده‌است. محدودیت‌های پرداخت برای دارو یا تجهیزات، علاوه بر مشکلات ارسال کالا به ایران و از ایران، دسترسی سریع و گسترده به این کالای بشردوستانه را دشوارتر کرده‌است. بخشی که بیش از همه با این محدودیت‌ها در معرض خطر قرار گرفته پزشکی هسته‌ای است. حوزه‌ای که برای آزمایش تشخیصی پت اسکن ضروری است اما به دلیل مرتبط بودن با صنعت انرژی اتمی ایران زیر فشار تحریم‌ها قرار گرفت.
کمبود مواد اولیه
مواد اولیه دارو برای تولید داروهای حساس و مهم وارداتی بود و از تشدید تحریم‌های ظالمانه، عملا امکان ورود مستقیم این مواد اولیه به کشور وجود نداشت. از کمبود رگ مصنوعی، کیت‌های آزمایشگاهی داروهای بیماران خاص و سرطانی، تجهیزات و قطعات لوازم پزشکی گرفته تا قطعات تجهیزات پزشکی مانند دستگاه‌های ام‌آرآی، سی‌تی‌اسکن، رادیولوژی و انژیوگرافی. زیر سایه تحریم ها، مشکلاتی در زمینه انتقال ارز برای شرکت‌های دارویی و تجهیزات پزشکی ایجاد شد.
دولت آمریکا، تنها شرکت تامین‌کننده داروهای رادیواکتیو مورد مصرف مراکز پزشکی هسته‌ای کشور را در فهرست تحریم‌ها قرار داد که در این راستا بیش از یک میلیون بیمار مرتبط با این شرکت با مشکل مواجه شدند. شرکت «پارس ایزوتوپ» تولیدکننده رادیوداروهای ایران، یکی از شرکت‌هایی بود که پس از خروج یک جانبه آمریکا از توافق هسته‌ای به فهرست تحریم‌های وزارت خزانه‌داری آمریکا اضافه شد.
«محمدرضا داورپناه» مدیرعامل این شرکت در گفت‌وگو با ای‌بی‌سی نیوز گفت:
«همه ما با شنیدن این خبر شوکه شدیم. فعالیت‌های ما فقط برای اهداف پزشکی است. سالانه حدود ۸۰۰ هزار ایرانی از محصولات ما استفاده می‌کنند». براساس گزارش وب‌سایت رسمی وزارت خزانه‌داری آمریکا، شرکت پارس ایزوتوپ به‌عنوان شرکتی «مرتبط با سازمان انرژی اتمی ایران» تحریم شده‌است. امکانات پزشکی ایران همچنین در اختیار بیماران دیگر کشورها همچون عراق که در جست‌وجوی گزینه‌های درمانی مقرون به صرفه‌تر از آنچه در کشورهای خودشان ارائه می‌شود، نیز قرار می‌گیرد.
تحریم دارویی ایران و کرونا
ایران که هنگام همه‌گیری کرونا در ضعیف‌ترین وضعیت اقتصادی خود از زمان پایان جنگ با عراق قرار داشت باید در کنار خارج کردن اقتصاد کشور از زیر فشارها، سلامت شهروندانش را نیز تضمین می‌کرد. اما آمریکا با افزایش حجم تحریم‌هایش علیه ایران، در عمل مدیریت همه‌گیری کرونا را برای مسئولان ایرانی سخت کرد.
اگر تحریم‌های آمریکا علیه ایران کاهش پیدا می‌کرد، ۱۳ هزار ایرانی در اثر کرونا جان نمی‌باختند. مسئولان حوزه سلامت در ایران در ابتدای همه‌گیری کرونا موفق شدند تعداد فوتی‌های روزانه بر اثر این بیماری را با وجود کمبود امکانات پزشکی کاهش دهند. اما با افزایش هزینه‌های اقتصادی، دولت مجبور شد در سیاست‌های کرونایی‌اش تجدیدنظر کند. تصمیمی که باعث شد تا موج دوم همه‌گیری کرونا مرگبارتر از موج اولش باشد.
تحریم‌های ایالات‌متحده، ایران را با مشکلاتی درزمینه تهیه دارو و کمک‌های بهداشتی‌ای که برای مقابله با کرونا به آن‌ها نیاز مبرم و ضروری دارد، روبه‌رو نموده است.
گرچه گفته شود که دولت آمریکا معافیت‌هایی برای واردات بشردوستانه در نظام تحریم‌هایش علیه ایران در نظر گرفته است. ولی آنچه مشخص است تحریم‌های گسترده این کشور علیه بانک‌های ایران، به‌شدت توانایی ایران در پرداخت هزینه واردات بشردوستانه محدود نموده است. و دولت ترامپ با اقداماتی مثل تحریم نهادهای بانکی ایرانی، عملاً در تسهیل واردات غذا، دارو و تجهیزات پزشکی، مانعی اساسی ایجاد کرده است.
به‌عبارت‌دیگر، تحریم‌ها ریسکی قابل‌توجه برای کسب‌وکارها، بانک‌ها و نهادهای مالی جهانی ایجاد نموده که برای تسهیل واردات داروهای حیاتی و تجهیزات پزشکی به ایران ایفای نقش می‌کنند. براین اساس می‌توان گفت که تحریم‌ها، اخلال جدی را متوجه نظام بهداشت و درمان ایران ایجاد کرده است.
همه این تحریم ها در حالی انجام شد که براساس ماده ۲۵ اعلامیه جهانی حقوق بشر هر شخصی حق دارد که از سطح زندگی مناسب برای تامین سلامتی و رفاه خود و خانواده به ویژه از جمله خوراک، پوشاک، مسکن، مراقبت‌های پزشکی و خدمات اجتماعی ضروری برخوردار شود. همچنین در این اعلامیه آمده است مادران و کودکان حق دارند از کمک، مراقبت ویژه و حمایت اجتماعی یکسان بهره‌مند شوند.
منبع : hodhod – هدهد
جالب است بخوانید :
تا به کی حفظ بقا مطلوب ترین استراتژی در برهه حساس کنونی است؟
